TYYÇ Hakkında

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ)

TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ OLUŞTURMA ÇALIŞMALARI

Türkiye’de yükseköğretimde Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (UYÇ) oluşturulmasına yönelik ilk çalışmalar, Bologna Sürecinde 2005 yılında Bergen’de gerçekleştirilen ve ulusal yeterlilikler çerçevelerinin oluşturulmasını karara bağlayan Bakanlar Zirvesi sonrasında Yükseköğretim Kurulu tarafından başlatılmıştır. Yükseköğretim Kurulu tarafından 28.04.2006 tarih ve 2006/8 sayılı Yükseköğretim Kurulu Başkanlık Kararı ile kurulan ilk Yükseköğretim Yeterlilikler Komisyonu (YYK) üyeleri Yükseköğretim Kurulu ve Yükseköğretim Kurumları temsilcilerinden oluşturulmuş ve çalışmalarını 04.02.2008 tarihine kadar sürdürmüştür. Komisyon bu tarihler arasında sürdürdüğü çalışmalar sonucunda ağırlıklı olarak Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlilikler Çerçevesi (QF-EHEA Qualifications Framework for European Higher Education Area) düzey tanımlayıcılarını kullanarak UYÇ’yi yükseköğretimin her düzeyi (önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora) sonunda asgari olarak kazanılması gereken bilgi, beceri ve yetkinliklere göre tanımlamıştır. Bu kapsamda öğrenme çıktıları ile ifade edilen “Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi”nin ilk taslak çalışmasını ilgili paydaşların görüşlerine ve katkılarına sunmuştur.

TYYÇ’de yer alacak düzeyler

Türk Yükseköğretim Sisteminin mevcut yapısı Bologna sürecinde öngörülen 3 düzeyli (lisans, yüksek lisans ve doktora) sisteme uyumludur. Ayrıca, her iki Avrupa Üst Yeterlilikler Çerçevelerinde öngörülen ve ara yeterlilikler olarak nitelendirilen “kısa düzey (Kısa Düzey -QF-EHEA ve 5. Düzey-EQF-LLL) Türk Yükseköğretim Sisteminde “önlisans” derecesi olarak verilmektedir. Bu nedenle, TYYÇ’nin mevcut hali ile önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerini kapsayacak şekilde 4 (dört) düzey ile tanımlanmasının uygun olacağı görülmüştür.

Her bir TYYÇ düzeyi için eğitim-öğretim yeterlilik profilleri

Türk Yükseköğretim Sisteminin her bir düzeyinde farklı öğrenme çıktıları ile tanımlanabilecek yeterlilikler olduğu bilinmektedir. Her bir yükseköğretim düzeyinde öğrenme çıktıları açısından farklılığı olan bu öğrenim programlarının (yeterlilikler gruplarının) sınıflandırılması aşağıda verilmektedir.

Türkiye Yükseköğretim Sistemi Düzeyleri ve Her Bir Düzeyde Farklı Öğrenme Çıktıları Olan Yeterlilikler

TYYÇ kapsamında bu yeterlilikler gruplarının ayrı profiller ve kazandırdığı dereceler ile tanımlanmaları TYYÇ’nin saydamlığı ve anlaşılabilirliği açısından önemli bir çalışma konusudur. TYYÇ içerisindeki bu farklı öğrenme çıktıları olan yeterliliklerin nasıl yer alması ve tanımlanması gerektiği yönünde Komisyon ve Çalışma Grubu 3 farklı öneri geliştirmiş ve bunları “Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Ara Raporu” ile paydaşların görüşlerine sunmuştur.

Paydaşlardan gelen görüşler doğrultusunda, öncelikle TYYÇ’nin düzeyleri itibariyle farklı yeterliliklere sahip 3 (üç) ayrı yükseköğretim yeterlilikler çerçevesinden oluşması uygun görülmüştür. Yükseköğretim sistemi içerisinde Tablo 3’te gösterilen önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde mevcut yeterlilikleri (Profilleri) öğrenme çıktılarına göre akademik ağırlıklı (1) yükseköğretim yeterlilikleri, (2) mesleki eğitim ağırlıklı yeterlilikler ve (3) sanat eğitimi yeterlilikleri olarak sınıflandırılmıştır. Daha sonra her bir alan için oluşturulmuş olan Çalışma Gruplarının çalışmaları sonucunda sanat eğitimi yeterliliklerinin yükseköğretim yeterlilikleri içerisinde ifade edilebileceği görülmüş ve TYYÇ kapsamında yer alacak olan yeterlilik profillerinin (1) Yükseköğretim Yeterlilikleri, (2) Yükseköğretim Mesleki Eğitim Yeterlilikleri olarak gruplandırılması uygun görülmüştür. Bunlar aşağıda gösterilmektedir.

TYYÇ Düzeyleri Yeterlilik Profilleri

1 Lisans programları içerisinde veya lisans programları ile ilişkilendirilmiş bilgi ağırlıklı önlisans eğitim ve öğretim programları
2 Lisans programları içerisinde veya lisans programları ile ilişkilendirilmiş uygulama ağırlıklı önlisans eğitim ve öğretim programları
3 Meslek yüksekokulları uygulama ağırlıklı önlisans eğitim ve öğretim programları
4 Bilgi ağırlıklı lisans programları
5 Uygulama ağırlıklı lisans programları
6 Bilgi ağırlıklı tezli veya tezsiz yükseklisans programları
7 Uygulama ağırlıklı tezli veya tezsiz yükseklisans programları
8 Doktora programları

TYYÇ’nin her bir düzeyi ve/veya profili için verilen dereceler (diplomalar)

Türkiye yükseköğretim sistemi içerisinde her bir düzey için verilen derecelerin türü bellidir ve bunlar; önlisans düzeyinde: lisans programları içerisinde önlisans, lisans düzeyinde: fakülte, yüksekokul ve konservatuvar lisans, yüksek lisans, düzeyinde: tezli ve tezsiz yüksek lisans ve doktora düzeyinde: doktora, tıpta uzmanlık ve sanatta doktora dereceleridir.

TYYÇ’nin her bir düzeyi için kredi (AKTS) ve öğrenci çalışma yükü

TYYÇ kapsamında yer alan her bir eğitim-öğretim düzeyi (önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora) için toplam eğitim süresi, kredi (AKTS) ve öğrenci çalışma yükü aralıkları aşağıda gösterilmektedir.

TYYÇ Düzeyleri için Toplam Kredi (AKTS) ve Öğrenci Çalışma Yükü Aralıkları*

* Bir akademik eğitim-öğretim yılı 60 AKTS ve 1500-1800 saat iş yükü esas alınarak hesaplanmıştır.

Düzeylerin tanımlanması için kullanılan genel düzey tanımlayıcıları ve TYYÇ’nin tanımlanması

Komisyon ve Çalışma Grubu tarafından TYYÇ’nin düzeylerinin Avrupa Yeterlilik Çerçeveleri Düzeyleri ile ilişkilendirilmesinde kullanılacak üst çerçevenin Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi tarafından önerilen ve QF-EHEA ile de uyumlu olan EQF-LLL’in (European Qualifications Framework- Life Long Learning – Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Yaşam Boyu Öğrenme) benimsenmesi uygun görülmüştür. Dolayısıyla, TYYÇ düzeylerinin tanımlanmasında kullanılacak olan düzey tanımlayıcılarının, yukarıda açıklanan nedenlerle, EQF-LLL’in düzey tanımlayıcıları ile uyumlu düzey tanımlayıcılarının kullanılması kararlaştırılmıştır.

Bu seçimin en önemli nedenlerinden biri,EQF-LLL’in yükseköğretim yeterliliklerinin zaman içerisinde yaşam boyu öğrenim çerçevesinde ilk ve orta öğretim yeterlilikleri ile birlikte informal ve tecrübeye dayalı kazanılmış yeterlilikler ile ilişkilendirilmesinde sunmuş olduğu esnekliği; diğeri ise Türkiye Yükseköğretim Sistemi içerisinde mesleki eğitimin, meslek yüksekokulları ve ağırlıklı olarak bir mesleğe yönelik öğrenim kazandıran yüksek okullar ile önemli bir yeri olduğu ve EQF-LLL’in bu alanı da kapsamasıdır. Bu yaklaşımla, Türk Eğitim Sisteminde mevcut tüm yeterlilikler ile zaman içerisinde geliştirilecek yeterliliklerin birbirleri ile bir bütünlük içerisinde tanımlanabileceği ve ilişkilendirilebileceği, tüm eğitim ve öğretimi kapsayan bir Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi’nin oluşturulabileceği düşünülmüştür.

Bu doğrultuda öncelikle, Türkiye Yükseköğretim Sistemi içerisinde Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi kapsamında yükseköğretimin tüm düzeylerini ve bu düzeylerin yeterlilik profillerini (farklılıklarını) kapsayacak şekilde önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyleri için EQF-LLL düzey tanımlayıcıları (genel öğrenme çıktıları) kullanılarak düzey tanımları hazırlanmış ve TYYÇ’nin yukarıda belirtilen diğer tasarım unsurları ile birlikte Yükseköğretim Genel Kurulu’nun 21.01.2010 tarihli toplantısında kabul edilmiştir.

Kaynak: http://tyyc.yok.gov.tr/?pid=10